Η χοληδόχος κύστη (από τη λατινική vesica biliaris) ενεργεί ως χώρος αποθήκευσης της χολής, ενός ιξώδους κίτρινου υγρού που εκκρίνεται από το συκώτι και εμπλέκεται στη διαδικασία πέψης.
Ανατομία της χοληδόχου κύστης
Η χοληδόχος κύστη βρίσκεται στη δεξιά πλευρά της κοιλιάς. Είναι μια μικρή θήκη σε σχήμα αχλαδιού που βρίσκεται στην κάτω πλευρά του ήπατος. Πράσινο χρώμα και με λεπτό τοίχο, έχει μήκος κατά μέσο όρο 7 έως 12 cm. Περιέχει κατά μέσο όρο 50 mL χολής. Στο κάτω άκρο του, ο κυστικός αγωγός ενώνει τον κοινό ηπατικό πόρο για να σχηματίσει τον κοινό χολικό πόρο. Μέσω αυτού του αγωγού μπαίνει η χολή στο δωδεκαδάκτυλο, το πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου που ακολουθεί το στομάχι.
Φυσιολογία της χοληδόχου κύστης
Η χολή περιέχει συγκεκριμένα νερό, χολικά άλατα, χολερυθρίνη (μια χρωστική ουσία που παράγεται από τη διάσπαση της αιμοσφαιρίνης και η οποία δίνει στη χολή το πρασινωπό κίτρινο χρώμα της), χοληστερόλη και φωσφολιπίδια. Μόνο χολικά άλατα και φωσφολιπίδια συμμετέχουν στη διαδικασία πέψης. Αν και δεν περιέχει ένζυμα, η χολή είναι ικανή, χάρη στα άλατά της, να μειώσει το μέγεθος των σφαιριδίων λίπους, και επομένως να διευκολύνει τη δράση των πεπτικών ενζύμων.
Η συμπεριφορά της χοληδόχου κύστης εξαρτάται από την κατάσταση του δωδεκαδακτύλου. Όταν αυτό είναι άδειο, η χολή ρέει πίσω στον κυστικό αγωγό για αποθήκευση στη χοληδόχο κύστη. Το τελευταίο στη συνέχεια συγκεντρώνει τη χολή απορροφώντας μερικώς το νερό της, καθιστώντας έτσι τη μελλοντική δράση των χολικών αλάτων πιο αποτελεσματική. Όταν τα λιπαρά τρόφιμα εισέρχονται στο δωδεκαδάκτυλο, η έκκριση της χοληκυστοκίνης, μιας ορμόνης που παράγεται από το έντερο, προκαλεί τη συστολή της χοληδόχου κύστης, η οποία στη συνέχεια εκτοξεύει τη χολή στον κοινό χοληφόρο πόρο. Το τελευταίο ενώνεται στην είσοδο του δωδεκαδακτύλου από τον παγκρεατικό πόρο (όπως υποδηλώνει το όνομα από το πάγκρεας), το οποίο μεταφέρει πεπτικά ένζυμα, για να σχηματίσει τον ηπατο-παγκρεατικό βολβό. Μόλις φτάσετε στο λεπτό έντερο, η χολή και ο παγκρεατικός χυμός ξεκινούν τη χημική κατανομή των τροφίμων.
Δυσλειτουργίες της χοληδόχου κύστης
Χοληλιθίαση: Σχηματισμός πέτρας μέσα στη χοληδόχο κύστη ή εντός των χοληφόρων πόρων. Αυτές οι πέτρες, παρόμοιες με τα μικρά βότσαλα, αποτελούνται κυρίως από κρυσταλλική χοληστερόλη. Το σχήμα, το μέγεθος και ο αριθμός τους ποικίλλουν από άτομο σε άτομο. Αν και είναι συνήθως καλοήθεις, αυτές οι πέτρες μπορούν να μπλοκάρουν τους κυστικούς και κοινούς χολικούς αγωγούς, και συνεπώς την έξοδο της χολής στο δωδεκαδάκτυλο. Σε αυτήν την περίπτωση, το άτομο έχει χοληφόρο κολικό που μπορεί να διαρκέσει έως και 4 ώρες.
Οι μικρές χολόλιθοι επιβραδύνουν τη ροή της χολής, η οποία στη συνέχεια σταματά να σχηματίσει αυτό που ονομάζεται χολική λάσπη, η οποία βρίσκεται επίσης σε ορισμένα άτομα με AIDS.
Μια μελέτη του 2001 κατέστησε δυνατή την αναγνώριση γονιδίων ευαισθησίας σε λιθίαση σε ποντίκια, υποδηλώνοντας έτσι μια πιθανή γενετική προέλευση για αυτήν την παθολογία.Επιπλέον, ορισμένες εθνοτικές ομάδες, όπως οι Ινδοί της Βόρειας Αμερικής, φαίνεται να είναι πιο ευάλωτες στη λιθίαση.
Σε οποιαδήποτε ηλικία, η παχυσαρκία είναι επίσης αυξημένος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη χολόλιθων. Σε μια μελέτη του 2012 για 510.000 άτομα ηλικίας 9 έως 19 ετών, διαπιστώθηκε ότι τα υπέρβαρα παιδιά είχαν διπλάσιες πιθανότητες να υποφέρουν από χολόλιθους, ενώ ο κίνδυνος ήταν οκτώ φορές υψηλότερος για εκείνους με χολόλιθους. Σοβαρή παχυσαρκία.
Σε γενικές γραμμές, οι γυναίκες είναι πιο εκτεθειμένες από τους άνδρες σε αυτούς τους χολόλιθους. Ορισμένες συμπεριφορές μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης λίθων.
Χοληκυστίτιδα: φλεγμονή της χοληδόχου κύστης, η οποία μπορεί να συνοδεύεται από λοίμωξη. Συνήθως συμβαίνει λόγω της παρουσίας λίθων στη χοληδόχο κύστη ή του κοινού χολικού αγωγού.
Κύστη πορσελάνης: μετά τη χολοκυστίτιδα, το ασβέστιο μπορεί να προσκολληθεί στα τοιχώματα της χοληδόχου κύστης, τα οποία σκληραίνουν. Το άτομο έχει τότε το λεγόμενο κυστίδιο πορσελάνης.
Χολοστατικός ίκτερος: Όταν οι αγωγοί της χοληδόχου κύστης έχουν μπλοκαριστεί, η χολή ρέει πίσω στο αίμα. Καθώς η χολερυθρίνη δεν εκκρίνεται πλέον στα κόπρανα, γίνεται άχρωμη, ενώ το δέρμα γίνεται ελαφρώς κίτρινο. Ταυτόχρονα, το επίπεδο χολερυθρίνης στα ούρα αυξάνεται, με αποτέλεσμα πιο σκούρα ούρα. Αυτά είναι τα συμπτώματα του χολοστατικού ίκτερου.
Κύστεις των χοληφόρων πόρων: είναι ανώμαλα διόγκωση των χοληφόρων πόρων. Η ασθένεια που υπάρχει από τη γέννηση, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου της χοληδόχου κύστης.
Μη φυσιολογική σύνδεση παγκρέατος-χολής: συγγενής ανωμαλία της σύνδεσης μεταξύ του κοινού χολικού πόρου και του παγκρεατικού πόρου. Σε αυτήν την περίπτωση, τα ένζυμα που παράγονται από το πάγκρεας δεν μπορούν να φτάσουν στο δωδεκαδάκτυλο. Στη συνέχεια μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμό της χοληδόχου κύστης.
Καρκίνος της χοληδόχου κύστης: Όπως και με τη χολοκυστίτιδα, η ανάπτυξη του καρκινώματος της χοληδόχου κύστης ευνοείται από τους χολόλιθους. Μια σπάνια παθολογία στη Γαλλία, επηρεάζει κυρίως γυναίκες άνω των 70 ετών. Συνήθως ανιχνεύεται αργά όταν εξαπλώνεται σε κοντινά όργανα, μερικές φορές συνοδεύεται από κοιλιακό άλγος, έμετο και απώλεια όρεξης. Οι εθνικοί παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπόψη για να εκτιμηθεί η επίπτωσή του. Η έκθεση στο Thorotrast (ένα μέσο αντίθεσης που παλαιότερα χρησιμοποιείται στην ιατρική απεικόνιση) αυξάνει επίσης τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου της χοληδόχου κύστης.
Θεραπεία χολόλιθων
Όταν οι πέτρες δεν είναι ασβεστοποιημένες και δεν υπερβαίνουν ένα ορισμένο μέγεθος, είναι δυνατή η επεξεργασία για τη διάλυσή τους, όπως το Actigall. Η αφαίρεση, η οποία δεν έχει πραγματικό αντίκτυπο σε καθημερινή βάση, ωστόσο, παραμένει ο κανόνας σε περιπτώσεις χολόλιθων.
Η διατροφή μπορεί να επηρεάσει το σχηματισμό χολόλιθων. Μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες τείνει να προάγει την εμφάνισή τους, ενώ μια δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες μειώνει αυτό το ποσοστό. Σε περίπτωση πρώτης εμφάνισης λίθων, μια προσαρμογή του τρόπου ζωής (μείωση της κατανάλωσης λίπους, ζάχαρης, καλή ενυδάτωση, τακτική σωματική δραστηριότητα κ.λπ.) μπορεί να ανακουφίσει γρήγορα κάθε πόνο.
Ορισμένες ασθένειες του εντέρου, όπως η νόσος του Crohn, μπορούν να διπλασιάσουν ή ακόμη και να τριπλασιάσουν τον επιπολασμό των χολόλιθων.
Εξετάσεις χοληδόχου κύστης
Υπέρηχος της κοιλιάς: η ευκολότερη και ταχύτερη εξέταση για τον εντοπισμό χολόλιθων. Μπορεί να ανιχνεύσει το 90% των υπολογισμών. Συνδυάζεται με εργαστηριακές εξετάσεις (εξέταση αίματος και ανάλυση χολερυθρίνης) για την εκτίμηση της σοβαρότητας της κατάστασης.
Ηχο-ενδοσκόπηση: αυτή η εξέταση 20 λεπτών σας επιτρέπει να παρατηρήσετε το εσωτερικό της χοληδόχου κύστης και να μελετήσετε το πάγκρεας ως συμπλήρωμα.
Αφαίρεση της χοληδόχου κύστης (ή χολοκυστεκτομή): Χειρουργική επέμβαση που μπορεί να γίνει για τη θεραπεία χολόλιθων της χοληδόχου κύστης ή του κοινού χολικού αγωγού όταν σχετίζεται με σοβαρό πόνο.
Ιστορικό και συμβολικό
Στην αρχαιότητα, ο Galen ανέπτυξε τη θεωρία των τεσσάρων χιούμορ σύμφωνα με την οποία η ισορροπία των χιούμορ (αίμα, κίτρινη χολή, μαύρη χολή, φλέγμα) διέπει την ψυχική και σωματική υγεία ενός ατόμου. Το κίτρινο μάρμαρο σχετίζεται με τον θυμό, ενώ η μαύρη χολή προκαλεί μελαγχολία και θλίψη. Το τελευταίο ήταν, στο μυαλό, υπεύθυνο για τις ανησυχίες και τα κακά. Από αυτήν την ελληνική θεωρία έρχεται η έκφραση «να κάνεις τη χολή».
